Έκφραση συναισθημάτων
Τα συναισθήματα και η έκφραση αυτών, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Είναι σημαντικό, τόσο το να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας στους άλλους, όσο και να αντιλαμβανόμαστε αυτό που εμείς νιώθουμε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας. Το ίδιο σημαντικό είναι το να αναγνωρίζουμε πώς μπορεί να νιώθει ένα άλλο άτομο.
Μία από τις βασικότερες δεξιότητες που χρειάζεται να έχουν αποκτήσει τα παιδιά, είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζουν και διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα παιδιά, είτε δεν εκφράζουν το συναίσθημά τους, είτε το εκφράζουν με έναν μη λειτουργικό τρόπο (όπως για παράδειγμα, φωνάζοντας ή χτυπώντας).
Στόχοι ψυχοεκπαίδευσης
Σαν πρωταρχικό στόχο της ψυχοεκπαίδευσης, έχω την απενεχοποίηση της έκφρασης συναισθημάτων. Συνήθως τα παιδιά δεν εκφράζονται γιατί μπορεί να έχουν μάθει ότι είναι κακό να κλαίνε. Ή όταν θυμώνουν γίνονται δύστροπα και κάνουν τη μαμά να στενοχωριέται κ.ο.κ. Στόχος μου είναι να κάνω τα παιδιά να αισθανθούν ότι είναι εντάξει να κλαίνε, να θυμώνουν και γενικά να νιώθουν οποιοδήποτε συναίσθημα. Αρνητικό ή θετικό. Δεύτερος στόχος, είναι ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν αυτά τα συναισθήματα. Προσπαθώ να βοηθήσω τα παιδιά να αντικαταστήσουν βλαπτικούς ή δυσλειτουργικούς τρόπους επικοινωνίας, με πιο βοηθητικούς για τις κοινωνικές τους συναναστροφές. Για παράδειγμα, η εκδήλωση θυμού, από μία επιθετική φωνή ή ένα επιθετικό χτύπημα, μετατρέπεται σε ένα «δεν θέλω να μου μιλήσεις τώρα, είμαι θυμωμένος». Ή «νιώθω θυμό τώρα». Ή στο χτύπημα ενός μαξιλαριού.
Παράλληλα, μέσα από τις συνεδρίες ψυχοεκπαίδευσης, τα παιδιά, αναπτύσσουν δεξιότητες κοινωνικής ενσυναίσθησης, μαθαίνοντας να αναγνωρίζουν, πώς μπορεί να νιώθει ένα άλλο άτομο. Τέλος, μαθαίνουν τρόπους ώστε να φροντίζουν τον εαυτό τους, σε στιγμές έντασης ή αρνητικών συναισθημάτων.
Η ψυχοεκπαίδευση, προσφέρεται τόσο σε τυπικά παιδιά, όσο και σε παιδιά με αναπτυξιακές, νοητικές, σωματικές αναπηρίες.
Ψυχοεκπαίδευση σε τυπικά παιδιά
Η ψυχοεκπαιδευση στα τυπικά παιδιά, πραγματοποιείται μέσα από παιχνίδια και μίμηση προτύπου. Επίσης, χρησιμοποιούνται κοινωνικές ιστορίες, ανάπτυξη συναισθηματικού λεξιλογίου και παιχνίδια ρόλων. Το παιδί μαθαίνει να ακούει και βιώνει το αίσθημα του να ακούγεται. Μαθαίνει όλα τα συναισθήματα και τα αποτυπώνει σε λέξεις, σχήματα, εικόνες, χρώματα, μουσική ή ό,τι άλλο ταιριάζει στην προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντά του. Μέσα από τις κοινωνικές ιστορίες και τα παιχνίδια ρόλων, μαθαίνει να μπαίνει στη θέση του άλλου και έτσι αλλάζει μη επιτρεπτές κοινωνικά συμπεριφορές, με πιο φιλικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων του.
Ψυχοεκπαίδευση σε παιδιά με αναπηρίες
Η ψυχοεκπαίδευση στα παιδιά με αναπηρίες, πραγματοποιείται με αντίστοιχο τρόπο όπως στα νευροτυπικά παιδιά. Οι λέξεις και τα συναισθήματα οπτικοποιούνται προκειμένου να επιτευχθεί μία μεγαλύτερη αντίληψη. Στις περιπτώσεις που τα παιδιά δεν έχουν λόγο, η έκφραση συναισθημάτων πραγματοποιείται με εναλλακτικούς τρόπους συμπεριφοράς. Τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους μέσα από εικόνες, κινήσεις ή αντικείμενα. Ταυτόχρονα, μαθαίνουν να αντικαθιστούν δυσλειτουργικές συμπεριφορές, με πιο λειτουργικούς τρόπους έκφρασης, μέσω αντικειμένων που υπάρχουν στο άμεσο περιβάλλον τους (μαξιλάρια, κούκλες, παιχνίδια κλπ).
Κάθε συνεδρία ψυχοεκπαίδευσης είναι εξατομικευμένη και προσαρμοσμένη αποκλειστικά στις ανάγκες του παιδιού. Όταν το παιδί αναπτύξει επαρκείς επικοινωνιακές δεξιότητες, έχει την ευκαιρία να ενταχθεί σε ομαδικά προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης, προκειμένου να ενισχύσει τις δεξιότητές του σε διαφορετικό κοινωνικό πλαίσιο.
Στο τέλος κάθε συνεδρίες, δίνεται ανατροφοδότηση στους γονείς και εκπαίδευση, ώστε να εφαρμόζονται οι τεχνικές και στο σπίτι.